گوگل فيلتر شد
شوک جديد به جامعه اطلاع رساني ايران - دوشنبه 26 شهریور 1386 [2007.09.17]
محبوبه نيك‌نهاد
پس از هزاران – يا به گفته معاون وزير ارتباطات دولت احمدي نژاد، صدها هزار - سايت اينترنتي كه به بهانه مخالفت با هنجاري اخلاقي و مذهبي جامعه فيلتر شده بودند، يکشنبه عصر موتور جست‌وجوي اينترنتي "گوگل" در ايران فيلتر شد! بر اساس گزارش‌هاي متعددي كه وبلاگ‌ها و وب‌سايت‌هاي فعال در ايران منتشر كرده‌اند، موتور جست‌وجوي گوگل (google.com) كه به عنوان پربيننده‌ترين سايت اينترنتي شناخته مي‌شود، از بعد از ظهر ديروز توسط دهها ISP در شهرهاي مختلف ايران فيلتر شده است. همزمان برخي گزارش‌ها از فيلتر شدن تعداد ديگري از سايت‌هاي پربيننده ايراني از جمله بلاگفا، از سرويس‌دهنده‌هاي وبلاگ فارسي نيز خبر دادند.
محدود كردن اينترنت، از چند سال پس از ورود اين پديده به ايران ايجاد شده و در تمام اين سالها همواره تداوم و تا حدي گسترش يافته است. با اين حال پس از روي كار آمدن دولت احمدي نژاد، ايجاد محدوديت براي كاربران اينترنت نيز مانند ديگر حوزه‌هاي فعاليت اجتماعي و آزادي بيان، شدت يافت و هر از چندي صحبت از شيوه جديدي براي ايجاد محدوديت بيشتر يا تكنولوژي جديدي براي سانسور اينترنت مي‌شود. برخورد با كافي‌نت‌ها، كاهش سرعت اينترنت و محدود كردن عرضه اينترنت پرسرعت ADSL و از همه مهمتر تشديد فيلترينگ سايت‌ها، نمونه‌هاي اخير محدوديت‌هايي است كه در دوران دولت نهم ايجاد شده، و اكنون در آخرين قدم به موتور جست‌جوي محبوب اينترنت، گوگل، رسيده است.
پيش از اين، برخي منابع از وقوع اشتباهات سهوي و يا ناهماهنگي ISP ها در فيلتر كردن تعدادي از سايت‌ها خبر داده بودند. اما گستردگي فيلترينگ گوگل به حدي است كه برخي صاحب‌نظران احتمال وقوع خطا و غيرعمدي بودن اين اقدام را منتفي مي‌دانند، و از اين رو مسدود شدن سايت گوگل را بايد مرحله‌اي جديد از فيلترينگ گسترده اينترنت در ايران دانست كه اكنون به پربيننده‌ترين سايت اينترنت نيز تبديل شده است.
ايران، پس از چين
كشوري كه پيش از اين مانع از دسترسي كاربران به موتور جست‌وجوي گوگل شده بود، چين بود. دولت چين كه در فيلترينگ سايت‌ها مقام نخست را در بين كشورهاي جهان به خود اختصاص داده است، سال گذشته دسترسي بسياري از كاربران خانگي را به اين سايت قطع كرد، اگرچه اين اتفاق براي كاربران غير خانگي نيفتاده بود. برخي منابع نيز اعلام كردند كه اين فيلترينگ نه بر اساس آدرس اينترنتي سايت گوگل و به خاطر ممانعت از جست‌جو در اين سايت، بلكه به خاطر وجود صفحات ذخيره سايت‌هاي ديگر (cache) در گوگل انجام شده است؛ اتفاقي كه اكنون در ايران نيفتاده و برعكس، آدرس google.com به كل فيلتر شده است.
اما با اين حال كاربران خانگي در چين به آدرس google.cn كه نسخه چيني سايت گوگل بود، دسترسي داشتند و به طوري كه برخي منابع اينترنتي بعدها اعلام كردند، گوگل با هماهنگي دولت چين بخشي از صفحات ذخيره شده موجود در آرشيو گوگل را از دسترس كاربران چيني حذف كرد تا در مقابل، اين كشور هم اجازه دسترسي به آدرس چيني گوگل را به كاربران خانگي بدهد. اين همكاري به شدت مورد انتقاد مدافعان حقوق كاربران اينترنتي قرار گرفت.
طرفداران مبادله آزاد اطلاعات از شركت گوگل انتقاد كردند و اين تصميم را با هدف اعلام شده گوگل مغاير دانستند، اما اين شركت تاكيد كرد كه در مقابل محروميت از حضور در بازار چين، اين اقدام به منزله ايفاي نقشي مثبت‌تر است. بر اساس گزارش‌ها، گوگل به 111 ميليون كاربر در چين خدمات ارايه مي‌دهد.
با اين حال مسئولان گوگل، احتمال هرگونه همكاري به كشوري غير از چين را منتفي دانسته و تصريح كرده‌اند كه رقم بالاي كاربران و انتخاب ناگزير گوگل، تنها دليل همكاري اين شركت با دولت چين بوده است.
فيلترينگ سهوي؟
برخي معتقدند فيلتر شدن سايت گوگل به خاطر نحوه عمل سيستم فيلترينگ يكپارچه اينترنت است كه در حال حاضر به دستور دولت بر روي همه مراكز سرويس‌دهنده اينترنت در ايران نصب شده است. آن‌طور كه گفته مي‌شود اين سيستم، با ارزيابي لينك‌ها و حتي كلمات مندرج در صفحات سايت‌هاي فيلترشده، دامنه فيلترينگ را خارج از كنترل انساني گسترش مي‌دهد. بدين ترتيب ممكن است سايت‌ها و حتي وبلاگ‌هايي كه كلمات ممنوعه يا مشابه آنها را نوشته باشند، خود مشمول فيلترينگ شوند؛ حتي اگر اين سايت، گوگل باشد!
در ماه‌هاي گذشته نيز بسياري از ISP ها از اشتباهات مكرر اين سيستم كه در دولت احمدي نژاد راه‌اندازي شده است، خبر داده بودند و بر اساس گزارش خبرگزاري‌ها اين موضوع را به شركت مخابرات نيز اطلاع دادند. اما نه تنها هيچ ترتيب اثري داده نشد، بلكه كار به فيلترينگ سايت تكفا، متعلق به شوراي عالي اطلاع‌رساني، نيز رسيد.
با اين حال نمي‌توان اين احتمال را چندان پررنگ دانست كه فيلترينگ گوگل صرفا يه خطاي سهوي بوده است، چرا كه اين اتفاق براي تمام آدرس‌هاي گوگل و از اكثر ISP هاي كشور گزارش شده است. فيلتر شدن سايت‌هاي عمومي پرطرفداري نظير Flickr يا Youtube در چند ماه اخير، نشان از عزمي جديد براي گسترش فيلترينگ در ايران دارد كه به نظر مي‌رسد اكنون با ريسكي خطرناك، به سراغ موتور جست‌وجوي گوگل هم آمده است.
تبعات فيلترينگ گوگل
ايجاد تدريجي محدوديت براي كاربران اينترنت در ايران، تاكنون با اعتراضات متعدد اما پراكنده‌اي از سوي فعالان حقوق بشر و مدافعان آزادي بيان مواجه شده است؛ اگرچه اين اعتراضات معمولا به جايي نرسيده است.اما شكي در اين نيست كه اگر فيلترينگ سايت پربيننده گوگل ادامه يابد و دولت از آن دفاع كند، از هم‌اكنون بايد منتظر اعتراضات جدي از سوي رسانه‌ها، فعالان اجتماعي، مدافعان آزادي اطلاعات و حقوق كاربران، جريان‌هاي سياسي منتقد دولت و حتي شايد نمايندگان مجلس هفتم باشد.
وقتي كه چند ماه پيش سايت "خبرگزاري ايلنا" فيلتر شد، يا اندكي پيش از آن كه دو سايت اينترنتي "انتخاب" و "ايرانيوز" فيلتر شدند، يا حتي سال گذشته كه سايت "بازتاب" پس از يك دوره توقيف، فيلتر شده بود، و يا حتي دو سال پيش كه برخي نزديكان دولت احمدي نژاد چند ماه پس از آغاز كار اين دولت از احتمال فيلتر شدن "ياهو مسنجر" خبر دادند، واكنش نمايندگان مجلس، اگرچه در سطحي محدودتر از رسانه‌ها و فعالان اجتماعي، اما قابل توجه بود. اكنون بايد ديد نمايندگان مجلس هفتم به فيلترينگ سايت گوگل كه بي‌شك دولت نمي‌تواند آن را غيراخلاقي، ضد مذهبي و يا ضد امنيت ملي بداند، چه واكنشي نشان خواهند داد؟
فيلترينگ گوگل، در صورت تداوم، بي‌شك بازتاب بين المللي گسترده‌اي هم خواهد داشت. چرا كه در اين صورت، ايران به عنوان دومين كشوري شناخته مي‌شود كه تا اين حد آزادي كاربران را در دسترسي به اينترنت محدود مي‌كند. شهرت سايت گوگل، بيشتر از اين است كه دولت ايران به سادگي و بدون مقاومت بتواند آن را فيلتر كند. اگرچه دولت احمدي نژاد هم تاكنون نشان داده در انجام كارهاي دور از ذهن و خارج از تصور، جرات بسياري دارد.
شوک جديد به جامعه اطلاع رساني ايران - دوشنبه 26 شهریور 1386 [2007.09.17]
محبوبه نيك‌نهاد
پس از هزاران – يا به گفته معاون وزير ارتباطات دولت احمدي نژاد، صدها هزار - سايت اينترنتي كه به بهانه مخالفت با هنجاري اخلاقي و مذهبي جامعه فيلتر شده بودند، يکشنبه عصر موتور جست‌وجوي اينترنتي "گوگل" در ايران فيلتر شد! بر اساس گزارش‌هاي متعددي كه وبلاگ‌ها و وب‌سايت‌هاي فعال در ايران منتشر كرده‌اند، موتور جست‌وجوي گوگل (google.com) كه به عنوان پربيننده‌ترين سايت اينترنتي شناخته مي‌شود، از بعد از ظهر ديروز توسط دهها ISP در شهرهاي مختلف ايران فيلتر شده است. همزمان برخي گزارش‌ها از فيلتر شدن تعداد ديگري از سايت‌هاي پربيننده ايراني از جمله بلاگفا، از سرويس‌دهنده‌هاي وبلاگ فارسي نيز خبر دادند.
محدود كردن اينترنت، از چند سال پس از ورود اين پديده به ايران ايجاد شده و در تمام اين سالها همواره تداوم و تا حدي گسترش يافته است. با اين حال پس از روي كار آمدن دولت احمدي نژاد، ايجاد محدوديت براي كاربران اينترنت نيز مانند ديگر حوزه‌هاي فعاليت اجتماعي و آزادي بيان، شدت يافت و هر از چندي صحبت از شيوه جديدي براي ايجاد محدوديت بيشتر يا تكنولوژي جديدي براي سانسور اينترنت مي‌شود. برخورد با كافي‌نت‌ها، كاهش سرعت اينترنت و محدود كردن عرضه اينترنت پرسرعت ADSL و از همه مهمتر تشديد فيلترينگ سايت‌ها، نمونه‌هاي اخير محدوديت‌هايي است كه در دوران دولت نهم ايجاد شده، و اكنون در آخرين قدم به موتور جست‌جوي محبوب اينترنت، گوگل، رسيده است.
پيش از اين، برخي منابع از وقوع اشتباهات سهوي و يا ناهماهنگي ISP ها در فيلتر كردن تعدادي از سايت‌ها خبر داده بودند. اما گستردگي فيلترينگ گوگل به حدي است كه برخي صاحب‌نظران احتمال وقوع خطا و غيرعمدي بودن اين اقدام را منتفي مي‌دانند، و از اين رو مسدود شدن سايت گوگل را بايد مرحله‌اي جديد از فيلترينگ گسترده اينترنت در ايران دانست كه اكنون به پربيننده‌ترين سايت اينترنت نيز تبديل شده است.
ايران، پس از چين
كشوري كه پيش از اين مانع از دسترسي كاربران به موتور جست‌وجوي گوگل شده بود، چين بود. دولت چين كه در فيلترينگ سايت‌ها مقام نخست را در بين كشورهاي جهان به خود اختصاص داده است، سال گذشته دسترسي بسياري از كاربران خانگي را به اين سايت قطع كرد، اگرچه اين اتفاق براي كاربران غير خانگي نيفتاده بود. برخي منابع نيز اعلام كردند كه اين فيلترينگ نه بر اساس آدرس اينترنتي سايت گوگل و به خاطر ممانعت از جست‌جو در اين سايت، بلكه به خاطر وجود صفحات ذخيره سايت‌هاي ديگر (cache) در گوگل انجام شده است؛ اتفاقي كه اكنون در ايران نيفتاده و برعكس، آدرس google.com به كل فيلتر شده است.
اما با اين حال كاربران خانگي در چين به آدرس google.cn كه نسخه چيني سايت گوگل بود، دسترسي داشتند و به طوري كه برخي منابع اينترنتي بعدها اعلام كردند، گوگل با هماهنگي دولت چين بخشي از صفحات ذخيره شده موجود در آرشيو گوگل را از دسترس كاربران چيني حذف كرد تا در مقابل، اين كشور هم اجازه دسترسي به آدرس چيني گوگل را به كاربران خانگي بدهد. اين همكاري به شدت مورد انتقاد مدافعان حقوق كاربران اينترنتي قرار گرفت.
طرفداران مبادله آزاد اطلاعات از شركت گوگل انتقاد كردند و اين تصميم را با هدف اعلام شده گوگل مغاير دانستند، اما اين شركت تاكيد كرد كه در مقابل محروميت از حضور در بازار چين، اين اقدام به منزله ايفاي نقشي مثبت‌تر است. بر اساس گزارش‌ها، گوگل به 111 ميليون كاربر در چين خدمات ارايه مي‌دهد.
با اين حال مسئولان گوگل، احتمال هرگونه همكاري به كشوري غير از چين را منتفي دانسته و تصريح كرده‌اند كه رقم بالاي كاربران و انتخاب ناگزير گوگل، تنها دليل همكاري اين شركت با دولت چين بوده است.
فيلترينگ سهوي؟
برخي معتقدند فيلتر شدن سايت گوگل به خاطر نحوه عمل سيستم فيلترينگ يكپارچه اينترنت است كه در حال حاضر به دستور دولت بر روي همه مراكز سرويس‌دهنده اينترنت در ايران نصب شده است. آن‌طور كه گفته مي‌شود اين سيستم، با ارزيابي لينك‌ها و حتي كلمات مندرج در صفحات سايت‌هاي فيلترشده، دامنه فيلترينگ را خارج از كنترل انساني گسترش مي‌دهد. بدين ترتيب ممكن است سايت‌ها و حتي وبلاگ‌هايي كه كلمات ممنوعه يا مشابه آنها را نوشته باشند، خود مشمول فيلترينگ شوند؛ حتي اگر اين سايت، گوگل باشد!
در ماه‌هاي گذشته نيز بسياري از ISP ها از اشتباهات مكرر اين سيستم كه در دولت احمدي نژاد راه‌اندازي شده است، خبر داده بودند و بر اساس گزارش خبرگزاري‌ها اين موضوع را به شركت مخابرات نيز اطلاع دادند. اما نه تنها هيچ ترتيب اثري داده نشد، بلكه كار به فيلترينگ سايت تكفا، متعلق به شوراي عالي اطلاع‌رساني، نيز رسيد.
با اين حال نمي‌توان اين احتمال را چندان پررنگ دانست كه فيلترينگ گوگل صرفا يه خطاي سهوي بوده است، چرا كه اين اتفاق براي تمام آدرس‌هاي گوگل و از اكثر ISP هاي كشور گزارش شده است. فيلتر شدن سايت‌هاي عمومي پرطرفداري نظير Flickr يا Youtube در چند ماه اخير، نشان از عزمي جديد براي گسترش فيلترينگ در ايران دارد كه به نظر مي‌رسد اكنون با ريسكي خطرناك، به سراغ موتور جست‌وجوي گوگل هم آمده است.
تبعات فيلترينگ گوگل
ايجاد تدريجي محدوديت براي كاربران اينترنت در ايران، تاكنون با اعتراضات متعدد اما پراكنده‌اي از سوي فعالان حقوق بشر و مدافعان آزادي بيان مواجه شده است؛ اگرچه اين اعتراضات معمولا به جايي نرسيده است.اما شكي در اين نيست كه اگر فيلترينگ سايت پربيننده گوگل ادامه يابد و دولت از آن دفاع كند، از هم‌اكنون بايد منتظر اعتراضات جدي از سوي رسانه‌ها، فعالان اجتماعي، مدافعان آزادي اطلاعات و حقوق كاربران، جريان‌هاي سياسي منتقد دولت و حتي شايد نمايندگان مجلس هفتم باشد.
وقتي كه چند ماه پيش سايت "خبرگزاري ايلنا" فيلتر شد، يا اندكي پيش از آن كه دو سايت اينترنتي "انتخاب" و "ايرانيوز" فيلتر شدند، يا حتي سال گذشته كه سايت "بازتاب" پس از يك دوره توقيف، فيلتر شده بود، و يا حتي دو سال پيش كه برخي نزديكان دولت احمدي نژاد چند ماه پس از آغاز كار اين دولت از احتمال فيلتر شدن "ياهو مسنجر" خبر دادند، واكنش نمايندگان مجلس، اگرچه در سطحي محدودتر از رسانه‌ها و فعالان اجتماعي، اما قابل توجه بود. اكنون بايد ديد نمايندگان مجلس هفتم به فيلترينگ سايت گوگل كه بي‌شك دولت نمي‌تواند آن را غيراخلاقي، ضد مذهبي و يا ضد امنيت ملي بداند، چه واكنشي نشان خواهند داد؟
فيلترينگ گوگل، در صورت تداوم، بي‌شك بازتاب بين المللي گسترده‌اي هم خواهد داشت. چرا كه در اين صورت، ايران به عنوان دومين كشوري شناخته مي‌شود كه تا اين حد آزادي كاربران را در دسترسي به اينترنت محدود مي‌كند. شهرت سايت گوگل، بيشتر از اين است كه دولت ايران به سادگي و بدون مقاومت بتواند آن را فيلتر كند. اگرچه دولت احمدي نژاد هم تاكنون نشان داده در انجام كارهاي دور از ذهن و خارج از تصور، جرات بسياري دارد.
No comments:
Post a Comment