پيشنهاد ويژه رسيد، خبر خوش هسته‌اي فراموش شد - پنجشنبه 26 مهر 1386 [2007.10.18]
محبوبه نيك نهاد
چند ساعت قبل از ورود سران پنج كشور ساحلي درياي خزر به ايران، سخنگوي وزارت امور خارجه به خبرنگاران وعده داد كه "طي چند ساعت آينده" يك "خبر خوش" درباره نيروگاه اتمي بوشهر خواهند شنيد. اما با گذشت سه روز از اين وعده، نه تنها هيچ خبر خوشي اعلام نشده است، بلكه در محافل سياسي ايران همه در حال گمانه‌زني درباره پيامي هستند كه گفته مي‌شود پوتين براي رهبر جمهوري اسلامي آورده است.
بسياري از صاحب‌نظران معتقدند سفر پوتين، رئيس‌جمهوري روسيه به ايران در شرايطي كه ايران به‌زعم كارشناسان در بدترين شرايط بين المللي خود پس از انقلاب اسلامي قرار دارد، مورد تحريم شوراي امنيت سازمان ملل قرار گرفته و آماج تهديدات مكرر برخي محافل جنگ‌طلب در خصوص حمله به تاسيسات هسته‌اي و نظامي است، بايد داراي اهداف خاصي باشد؛ هرچند اين اهداف در مذاكرات و اظهارات علني اعلام نشود.
پوتين در حالي براي شركت در اجلاس سران كشورهاي همسايه درياي خزر به ايران سفر كرده كه پيش از او در سه دهه پس از انقلاب در ايران، هيچ‌يك از روساي جمهور شوروي و روسيه حاضر نشده بودند به ايران سفر كنند. از اين رو برخي از ناظران مسائل سياسي معتقدند پوتين از اين سفر هدفي فراتر از ادامه بحث‌هاي كشدار درباره رژيم حقوقي درياي خزر را دنبال مي‌كند. گو اينكه بسياري از منتقدان دولت در ايران نيز نگران بودند كه بهاي اين حضور بي‌سابقه رئيس‌جمهور روسيه در ايران، امتياز فراتر از انتظاري باشد كه ايران به روسيه مي‌دهد تا حمايت اين كشور را در خصوص پرونده هسته‌اي ايران در بحث‌هاي آتي شوراي امنيت جلب كند.با اين حال پس از اتمام اجلاس رهبران پنج كشور، و وقتي كه مشخص شد اجلاس تهران هم به هيچ قول و قرار قطعي در خصوص آينده خزر منتهي نشده و گويي قرار هم نبوده چنين بشود، اين گمانه در محافل سياسي ايران پررنگ شد كه پوتين در سفر خود به تهران به دنبال هدفي فراتر از مسائل منطقه‌اي بوده است؛ هدفي كه احتمالا در پيام ويژه‌اي كه گفته مي‌شود او براي رهبران ايران آورده، نهفته است.
"پيام ويژه" در اخبار رسمي
هرچند ابتدا در اخبار رسمي هيچ اشاره‌اي به اينكه پوتين پيام ويژه‌اي براي آيت الله خامنه‌اي به تهران آورده باشد، وجود نداشت و منابع ايراني و روسي هيچ‌كدام به چنين موضوعي اشاره نكرده بودند، اما اولين اشاره به وجود اين پيام در خبر رسمي ديدار اين دو رهبر سياسي ديده شد كه از سوي دفتر رهبري تنظيم شده بود و براي انتشار به رسانه‌ها فرستاده شد. در يك پاراگراف از اين خبر از قول رهبر نظام آمده بود: "درباره سخنان و پيشنهاد شما، تأمل خواهيم كرد." اما در متن اين خبر هيچ اشاره‌اي به محتواي اين "سخنان" و آن "پيشنهاد" نشد.
با اين حال يك روز بيشتر نگذشت كه علي لاريجاني، دبير شوراي عالي امنيت ملي كه به عنوان مسئول مستقيم پرونده هسته‌اي معرفي شده است، در حاشيه همايش روحانيون ارتش با اين سوال خبرنگاران روبه‌رو شد كه: "آيا پوتين پيام خاصي را براي ايران در سفر به تهران داشته است؟" پاسخ لاريجاني كاملا واضح بود: "بله؛ نظر خاصي را بيان داشتند و ديدگاهي را مطرح كردند كه در حال بررسي است."
لاريجاني در حالي به تاييد وجود "پيام ويژه" پوتين براي ايران پرداخته است كه در دو روز اخير رسانه‌هاي رسمي ايران در خصوص اين موضوع و همچنين بحث "خبر خوش" كه سخنگوي وزارت امور خارجه وعده داده بود، در لاك سكوت فرو رفته‌اند.
خبر خوش فراموش شد
سكوت خبري رسانه‌هاي رسمي علاوه بر "پيام ويژه"، در اين دو روز درباره "خبر خوش" نيز مراعات شده است و با وجود آنكه قرار بود ظرف چند ساعت اين خبر اعلام شود، نه تنها هيچ خبي اعلام نشده است، بلكه هيچ رسانه‌اي هم اين موضوع را پيگيري نكرده است.
اين در حالي است كه حسيني، سخنگوي وزارت امور خارجه، اين وعده را در پاسخ به خبرنگاري كه درباره آخرين وضعيت نيروگاه اتمي بوشهر از وي پرسيده بود، بيان كرده بود. اين نشان مي‌دهد كه خبر خوش به نوعي مرتبط به نيروگاه بوشهر است.
ايران از ابتداي امسال تا امروز همچنان منتظر است كه روسيه سوخت اين نيروگاه را كه پس از يك بار تاخير قرار بود در فروردين ماه امسال به ايران تحويل داده شود، به دست ياران برساند. اما تعويق اين قرار تا شهريور ماه گذشته نيز در تعلل مقامات روسي تغييري ايجاد نكرد و سوخت همچنان تحويل ايران نشده است. بهانه روس‌ها در شهريور ماه اين بود كه متكي، وزير امور خارجه ايران، خبر تحويل سوخت را علني كرده و روس‌ها به خاطر فشارهاي غرب نمي‌توانند سوخت را به ايران تحويل دهند.
وجود مسائل مالي و ادعاي عدم پرداخت به موقع پول به شركت روسي طرف قرارداد نيز ديگر بهانه روسيه براي تعوق در راه‌اندازي نيروگاه بوشهر و عدم تحويل محموله سوخت به ايران بوده است.
جالب است كه پوتين هم در مصاحبه خود با ايرنا و صداوسيماي جمهوري اسلامي در تهران، چند بار بر عزم روسيه براي تكميل نيروگاه بوشهر تاكيد كرد. اما وقتي خبرنگاران از او پرسيدند كه چه زماني را براي نهايي شدن كار نيروگاه و افتتاح آن وعده و قول مي‌دهد، گفت: "من فقط در بچگي به مادرم قول مي‌دادم!"
گمانه‌زني‌ها درباره پيام پوتين
تنها دو سايت خبري غيررسمي كه هر دو به لحاظ سياسي اصولگراي نزديك به طيف قاليباف محسوب مي‌شوند، در خصوص پيام ويژه پوتين به ايران و علت سكوت رسانه‌اي درباره خبر خوش هسته‌اي گمانه‌زني كرده‌اند. سايت "تابناك" كه چند روز است كار خود را آغاز كرده و گفته مي‌شود توسط تيم سايت توقيف شده "بازتاب" اداره مي‌شود، با ارائه چند گمانه‌زني درباره پيشنهاد پوتين به ايران، اين پيشنهاد را "نوعي اتمام حجت از جانب وي" توصيف كرده و سايت "فرارو" نيز به نقل از منابع آگاه، خبر خوش مورد اشاره سخنگوي وزارت خارجه را "ارسال محموله سوخت هسته‌اي روسيه به ايران" ذكر كرده و تصريح كرده كه روسيه از ايران خواسته اين موضوع را علني نكند.
ارزيابي سايت "تابناك" اين است كه پوتين از آنجا كه "با ساختار نظام ايران آشنايي خوبي دارد، قصد داشته پيشنهاد تعيين‌كننده خود را مستقيما با تصميم‌گيرنده اصلي جمهوري اسلامي در ميان بگذارد." اين سايت مهمترين احتمال درباره محتواي پيشنهاد پوتين را، طرح دوباره پيشنهاد "تايم‌اوت دوجانبه از سوي ايران و شوراي امنيت" ذكر كرده است؛ پيشنهادي متضمن نوعي تعليق موقت است و در واقع پيش از اين تلويحا از سوي ايران رد شده بود.
سايت "فرارو" نيز درباره خبر خوش مربوط به نيروگاه بوشهر از قول منبع آگاه خود نوشته است: "كميته فني دو كشور به توافقات لازم در اين باره دست يافته‌اند و پوتين براي نخستين حضور خود در ايران، کليد نيروگاه اتمي بوشهر را همراه خود به تهران آورد. اما براساس توافقات صورت‌گرفته، قرار نيست خبري در اين باره منتشر شود تا حساسيت قدرت هاي غربي که مخالف تأسيسات هسته اي ايران هستند، بيش از اين برانگيخته نشود."پيام پوتين به ايران هرچه باشد، قطعا گامي در مسير هماهنگ شدن روسيه با كشورهاي غربي در مراحل بعدي و به بيان ديگر همان "اتمام حجت" مورد اشاره است. اين پيام اينقدر اهميت داشته كه باعث شده در آستانه سفر پوتين به تهران، كاندوليزا رايس، وزير امور خارجه و رابرت گيتس، وزير دفاع آمريكا به مسكو بروند و مذاكرات محرمانه‌اي را درباره پرونده ايران انجام دهدند. پس از سفر اين دو نيز نيكلا ساركوزي، رئيس‌جمهور فرانسه به مسكو رفت و در نهايت پيش از سفر به ايران، پوتين براي تكميل رايزني‌هاي خود به برلين پرواز و با آنجلا مركل ديدار كرد تا همه جوانب را براي طرح پيشنهاد خود به تهران سنجيده باشد.
به نظر مي‌رسد در روزهاي آينده، عالي‌ترين مقامات و نهادهاي نظام درگير تصميمي بزرگ در خصوص "پيشنهاد ويژه" پوتين به آيت الله خامنه‌اي باشند؛ پيشنهادي كه رهبر ايران بر تامل بر روي آن تاكيد كرده و لاريجاني، از نزديك‌ترين افراد به رهبر نيز به "در حال بررسي بودن آن" اشاره كرده است.
بايد ديد آيا ايران به اين پيشنهاد هم واكنش منفي نشان خواهد داد، و آيا تجربه پاسخ منفي بسته پيشنهادي تروئيكاي اروپايي و پيشنهادهاي مقامات ديگر كشورها به ايران براي حل و فصل مناقشه هسته اي تكرار خواهد شد؟
No comments:
Post a Comment