حضور پوتین، تنها دستاورد اجلاس
نه توافق بر سر خزرو بوشهر، نه سخني عليه آمريکا - چهارشنبه 25 مهر 1386 [2007.10.17]
حميد احدي
اجلاس سران كشورهاي حاشيه درياي خزر که هواداران دولت خود را آماده به دست آوردن مواد لازم براي تبليغ يک پيروزي بزرگ از آن کرده بودند بدون دستاوردي پايان يافت و تنها اين امکان براي دولت احمدي نژاد باقي ماند که از حضور يک روزه ولاديمير پوتين به عنوان اولين سفر رهبر يک کشور بزرگ در عمر جمهوري اسلامي به تهران، به عنوان نشانه اهميت ايران ياد کند. در حقيقت، به نظر يک کارشناس، روس ها هيچ را گران فروختند.
حضور ولاديمير پوتين که از قبل گفته شده بود که سايه سنگيني بر اجلاس خواهد داشت مهم ترين حادثه ها بود که تيم روسي هم حداکثر استفاده را از آن کرد. وي که قرار بود مستقيم از آلمان به تهران سفر کند با خودداري از اين کار عملا اجلاس را يک ساعت منتظر خود گذاشت و احمدي نژاد نيز نه در خيابان پاستور بلکه در مجموعه سعدآباد به استقبال وي رفت و بعد از پايان اجلاس، براي دومين بار به وي به گفتگو نشست و در پايان آن اعلام گشت که دو کشور علاقه خود را براي رساندن سطح معاملات با دويست ميليارد دلار تا ده سال اعلام داشته اند. شعاري که هيچ تعهد و برنامه ريزي بر آن متصور نيست و قبلا در مورد چين و هند هم از اين گونه سخن ها رفته بود که اجرائي کردن آن مستلزم شرايط خاص خود است.
در جريان اجلاس، سران کشورهاي چهارگانه روسيه، قزاقستان، ترکمنستان، آذربايجان و اعضاي هيات ها که همگي درس خوانده مسکو هستند، به زبان روسي با هم سخن مي گفتند و براي دريافتن سخنان ميزبان ناگزير به استفاده از مترجم روسي بودند. انان با به حاشيه رانده شدن بحث توافق بر سر تقسيم خزر عملا موضوعي براي گفتگو نداشتند که اين خود نگراني محافل سياسي را برطرف کرد. از يک هفته پيش کارشناسان بي طرف و سياست پيشه گان نگراني خود را از تحميل قراردادي در مورد تقسيم بحرخزر توسط روسيه به جمهوري اسلامي اعلام داشته بودند.
به نوشته اين کارشناسان با توجه به موقعيت ضعيف بين المللي دولت احمدي نژاد و دلبستگي شديد اين دولت به فعاليت هاي تبليغاتي، در ضمن علاقه مندي ايران به پايان کار نيروگاه هسته اي، امکان آن که روسيه بخواهد از اين موقعيت استفاده برد و سهم کمتري از بحرخزر براي ايران در نظر گرفته شود به شدت وجود داشت.
در روزهاي اخير روزنامه هاي هوادار اصلاح طلبان در مقالات خود با اشاره به سابقه روسيه و از جمله قراردادهاي ترکمان چاي و گلستان، اعلام داشتند که هر نوع اعتمادي به قول و وعده کرملين دست کردن در سوراخي است که ملت ايران از آن بارها گزيده شده است.
مجموعه مقالات مخالف روزنامه هاي تهران و رسانه هاي فارسي زبان با رفتار روسيه – هم در زمينه نيروگاه هسته اي و هم بحرخزر – به اندازه بود که پيش از اين هرگز سابقه نداشته است. به همين ملاحظه رسانه هاي حکومتي مانند صدا و سيما و روزنامه ايران و کيهان در روزهاي گذشته با خودداري از هر نوع اشاره به اي به اختلافات موجود در حاشيه اين اجلاس، تنها از آن به عنوان پيروزي دولت و انزواي آمريکا و مانند اين ها ياد کرده بودند.
کيهان اهميت را بر "خنثي ماندن توطئه هاي آمريکا و صهيونيست ها" دانست که تلاش کردند سفر پوتين به تهران لغو شود و انجام آن غربي ها را در پروژه انزواي ايران ناكام گذاشت.
روزنامه ايران تاکيد مقاله تبليغاتي خود را بر اين گذاشت که با وجود همه اين تلاش ها و تبليغات روانى مخالفان، تمام كشورهاى جهان، ايران را به عنوان يك قدرت فعال و مسئوليت پذير منطقه اى به رسميت شناخته و فارغ از فشار ها و تبليغات آمريكا و غرب، در جهت گسترش روابط خود با ايران گام برمى دارند.
روزنامه خبرگزاري جمهوري اسلامي تاکيد کرده که ايران اسلامى اكنون نه تنها در افكار عمومى جهان و در بين ملت ها، بلكه نزد دولت هاى مختلف به عنوان قدرتى انكارناپذير و تأثيرگذار به شمار مى آيد. قدرتى كه حتى آمريكايى ها نيز در جريان گفت و گوهاى سه جانبه بغداد، آن را به رسميت شناخته اند اما با تبليغات كاذب سعى در محدود كردن حوزه نفوذ آن دارند.
اما روزنامه جمهوري اسلامي در سرمقاله خود خطاب به ولاديمير پوتين نوشت براي كرملين افتخارآميز نيست كه براي مقابله با ملتها و براي درهم شكستن اراده دولتهاي متكي به آرا ملتها با واشنگتن همدستي و همراهي كند و تمامي تصميمات واشنگتن در اين مقوله را عينا تكرار نمايد. اهميت و حساسيت مسئله زماني بيشتر مي شود كه بدانيم كرملين تا اين اواخر مدعي پرچمداري مبارزه با امپرياليسم بود.
به نوشته اين روزنامه مسکو بايد روشن کند که آيا رهبري آمريكا به عنوان تنها ابرقدرت جهان را پذيرفته است يا زندگي در دنياي چند قطبي را بيشتر مي پسندد اگر مسكو پيروي از واشنگتن را طالب است غرور ملي روسها چگونه ارضا شدني است و اگر دنياي چند قطبي بعنوان مدل جهاني مطلوب مسكو مطرح است آيا رفتار سالهاي اخير مسكو در اين مسير بوده و كمكي به اين خط مشي محسوب مي شود.
گرچه منابع داخلي مانند هميشه به انعکاس گزيده اي از مباحثات داخل اجلاس بسنده کرده اند، اما از مجموع اظهار نظرها برمي آيد که با هشدارهاي قبلي و با آشکار شدن خطر هر نوع راي گيري و گفتگو بر سر تقسيم بحرخزر رييس جمهور ايران پيشنهاد کرد که سران اجلاس هر سال يک بار با هم گرد آيند و با موافقت روسيه بقيه کشورها هم اين توصيه را پذيرفتند گرچه امکان اجراي آن نزديک به صفرست.
در بخشي از توافقات تاكيد شد كه كشورهاي ساحلي داراي حقوق حاكمه در درياي خزر به ويژه ذخاير آن هستند، درياي خزر بايد فقط براي اهداف صلح‌آميز مورد استفاده قرار گيرد، قواي مسلح كشورها هيچ‌گاه به منظور حمله و تجاوز هر يك از كشورها مورد استفاده قرار نگيرد، هيچ كشوري اجازه ندهد كه از قلمرو كشورش براي تهاجم عليه هر يك از كشورهاي حاشيه درياي خزر استفاده شود.
متن نهايي نشان مي دهد هيات ايراني که معمولا هر اجلاس و همايشي را با حملاتي به آمريکا و متحدانش همراه مي کند در انجام چنين امري ناکام مانده و تنها بعد از تلاش هاي بسيار جمله اي در متن بيانيه گنجانده شده که نشان مي دهد اعضاي اجللاس به حق تمامي كشورهاي عضو معاهده منع سلاح‌هاي هسته‌اي و كشتار جمعي براي استفاده از فعاليت‌هاي هسته‌اي احترام مي گذارند.
جمله اي که در متن بيانيه درباره بحرخزر آمده چنين است: "اعضاي اجلاس اعلام مي‌دارند كه تدوين رژيم حقوقي جامع درياي خزر و به همين منظور انعقاد هرچه سريع‌تر كنوانسيون رژيم حقوقي اين دريا مهم‌ترين وظيفه است. اين كنوانسيون به عنوان سند پايه رژيم حقوقي درياي خزر بايد مسايل اعمال صلاحيت كشورهاي ساحلي خزر را براساس احترام به حقوق حاكمه آن‌ها در درياي خزر تعيين كند و در برگيرنده اصول و موازين مربوط به حفاظت از محيط زيست و كاربرد معقولانه منابع طبيعي از جمله بهره‌برداري از منابع زنده درياي خزر و منابع معدني بستر و زيربستر آن، كشتيراني و همچنين ساير مسايل مربوط به فعاليت در درياي خزر باشد."
در بندهاي ديگر هم بر توافق هاي اجلاس اول تاکيد شده که "توافق نهايي در مسايل مربوط به تحديد حدود بستر به منظور استفاده از منابع زيربستر توسط همه كشورهاي ساحلي درياي خزر با توجه به حقوق حاكمه آن‌ها و احترام به حقوق و منافع قانوني يكديگر اجرا خواهد شد. و روند توافق به منظور تعيين مناطق با عرض مورد توافق و پهنه مشترك آبي درياي خزر و همچنين رژيم‌هاي حقوقي مطابق با آن‌ها را ادامه دهند."
پيشنهاد احمدي‌نژاد براي برگزاري منظم اجلاس سران
محمود احمدي‌نژاد به عنوان رييس اجلاس سخنران اوليه بود كه ضمن خيرمقدم و گراميداشت ياد و خاطره حيدرعلي‌اف و صفر مراد نيازاف، روساي جمهور فقيد جمهوري‌هاي آذربايجان و تركمنستان تاكيد كرد كه "تفاهم و اشتراك نظر بين كشورهاي ساحلي روز به روز بيشتر شده و به سمت همگرايي بيشتر رفته است." وي در خاتمه با اشاره به تعداد جلسات برگزارشده در سطوح مختلف بين نمايندگان پنج كشور ظرف چند سال گذشته كه مويد اهميت درياي خزر است پيشنهاد كرد كه اجلاس سران كشورهاي ساحلي درياي خزر و نيز اجلاس وزراي امور خارجه اين كشورها از اين پس به صورت مرتب و با زمان‌بندي از پيش تعيين شده برگزار شود.
رژيم حقوقي خزر
در گزارش هايي که کمتر اختلافات را تشريح مي کند آمده است که بعد از سخنراني افتتاحيه توسط ميزبان الهام علي‌اف، رييس‌جمهوري آذربايجان که احمدي نژاد قبلا از پدر وي ياد کرده بود با اشاره به تعيين رژيم حقوقي درياي‌خزر گفت: "تعيين رژيم حقوقي درياي‌خزر نه تنها از لحاظ توسعه و شكوفايي كشورهاي منطقه و تحكيم روابط في‌مابين دول مهم است بلكه از لحاظ حفظ ثروت‌هاي مختلف بيولوژيكي و محيط‌زيست نيز در اين دريا داراي اهميت است."
به گفته وي، مسايل مربوط به تعيين رژيم حقوقي درياي‌خزر قابل توجه آذربايجان است بنابراين آذربايجان براي قراردادهاي تقسيم بستر اين دريا بين جمهوري آذربايجان، قزاقستان و فدراسيون روسيه اهميت بالايي قائل است و اين موافقتنامه‌ها را در راه رسيدن به توافق كلي مهم ارزيابي مي‌كند.
سخنران بعدي رييس جمهور قزاقستان بود که او کاملا عريان اختلافات بر سر رژيم حقوقي را عيان كرده است به گفته وي بايد بحث آب‌هاي ساحلي به عرض 12 مايل و پهنه آبي مشترك مورد بحث قرار گيرد و رژيم حقوقي در اين دريا مشخص شود.
بعد از نظربايف كه ريشه اختلافات پنج كشور ساحلي درياي‌خزر را نشان مي داد پوتين تاكيد كرد كه بايد محدوديت‌هاي بستر و زيربستر درياي‌خزر برطرف شود همان‌گونه كه اين محدوديت براساس توافقات انجام گرفته در خزر شمالي وجود ندارد و خزر جنوبي نيز بايد از اين مساله درس بگيرد. با اين حال رييس‌جمهوري قزاقستان گفت مرزهاي سرزميني بايد در صلاحيت‌هاي ملي و مسايل ماهي‌گيري و ديگر مسايل مترتب با كشورها در اين نواحي مورد بحث باشد اما مي‌توان در پهنه آزاد براي تعيين سهميه‌ها تاريخ جديدي ارايه داد. رييس‌جمهوري قزاقستان هر نوع اشاره اي به توافق هاي پيشيني ايران و شوروي را بلاموضوع دانست و گفت اين توافقات به تاريخ پيوسته است بنابراين بايد در مورد بستر و زيربستر از تجربيات ما با روسيه و آذربايجان كه به تفاهمات خوبي دست يافته‌ايم، پيروي شود. گزارش حکايت دارد که رييس‌جمهوري روسيه گفته است آن‌چه كه براي كشورهاي ساحلي مهم است، اين است كه خاك خود را در اين دريا به كشورهاي بيگانه ندهند بنابراين رعايت اين اصول مي‌تواند جو اعتمادسازي بسازد كه بتوانيم تمام مسايل را حل و فصل كنيم. پوتين تقويت اين اصول را نه تنها براي امروز بلكه براي سالهاي آينده نيز مهم دانست كه مي‌تواند از امروز پايه‌ريزي شود. به نظر کارشناسان جمله نقل شده از پوتين گرچه در ظاهر نشانه استقلال طلبي است و بيش تر آذربايجان را نکوهش مي کند که قراردادهاي جداگانه اي با آمريکا و شرکت هاي اروپائي بسته است اما در عين حال با توجه به امکانات نظامي و اقتصادي روسيه نشانه نوعي برتري هم هست.
سرنوشت بوشهر
در جريان اجلاس تهران، هيات ايراني توجه خود را متوجه مهم ترين ميهمان يعني ولاديمير پوتين کرده بودند که هم در زمينه فعاليت هاي هسته اي و نيروگاه بوشهر و هم در ماجراي تحريم هاي شوراي امنيت موافقتش مي توانست کارساز باشد.
اما گزارش ها نشان مي دهد در اين زمينه هم جز همان چه در ماه هاي اخير اعلام مي شود نظر ديگري توسط پوتين ابراز نشد و در دو دور گفتگو با احمدي نژاد که وزيران خارجه و روساي سازمان هاي هسته اي دو کشور هم در آن حضور داشتند، باز جمله اي ابراز نشد که دستگاه هاي تبليغاتي بتوانند بر اساس آن مانور کنند. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي ولاديمير پوتين تنها جمله اي که گفت اين بود که ما با جديت به دنبال آن هستيم كه تكميل نيروگاه اتمي بوشهر هر چه زودتر به پايان برسد، اما مواردي هست كه بايد حل شود. جمله اي که قسمت نهائي آن نشان دهنده آن است که روسيه از توافق خود با آمريکا و کشورهاي اروپائي سر باز نمي زند و بدون توجه به توافق هاي بين المللي سوخت نيروگاه ارسال نخواهد شد و تکميل آن هم امکان پذير نيست.
نه توافق بر سر خزرو بوشهر، نه سخني عليه آمريکا - چهارشنبه 25 مهر 1386 [2007.10.17]
حميد احدي
اجلاس سران كشورهاي حاشيه درياي خزر که هواداران دولت خود را آماده به دست آوردن مواد لازم براي تبليغ يک پيروزي بزرگ از آن کرده بودند بدون دستاوردي پايان يافت و تنها اين امکان براي دولت احمدي نژاد باقي ماند که از حضور يک روزه ولاديمير پوتين به عنوان اولين سفر رهبر يک کشور بزرگ در عمر جمهوري اسلامي به تهران، به عنوان نشانه اهميت ايران ياد کند. در حقيقت، به نظر يک کارشناس، روس ها هيچ را گران فروختند.
حضور ولاديمير پوتين که از قبل گفته شده بود که سايه سنگيني بر اجلاس خواهد داشت مهم ترين حادثه ها بود که تيم روسي هم حداکثر استفاده را از آن کرد. وي که قرار بود مستقيم از آلمان به تهران سفر کند با خودداري از اين کار عملا اجلاس را يک ساعت منتظر خود گذاشت و احمدي نژاد نيز نه در خيابان پاستور بلکه در مجموعه سعدآباد به استقبال وي رفت و بعد از پايان اجلاس، براي دومين بار به وي به گفتگو نشست و در پايان آن اعلام گشت که دو کشور علاقه خود را براي رساندن سطح معاملات با دويست ميليارد دلار تا ده سال اعلام داشته اند. شعاري که هيچ تعهد و برنامه ريزي بر آن متصور نيست و قبلا در مورد چين و هند هم از اين گونه سخن ها رفته بود که اجرائي کردن آن مستلزم شرايط خاص خود است.
در جريان اجلاس، سران کشورهاي چهارگانه روسيه، قزاقستان، ترکمنستان، آذربايجان و اعضاي هيات ها که همگي درس خوانده مسکو هستند، به زبان روسي با هم سخن مي گفتند و براي دريافتن سخنان ميزبان ناگزير به استفاده از مترجم روسي بودند. انان با به حاشيه رانده شدن بحث توافق بر سر تقسيم خزر عملا موضوعي براي گفتگو نداشتند که اين خود نگراني محافل سياسي را برطرف کرد. از يک هفته پيش کارشناسان بي طرف و سياست پيشه گان نگراني خود را از تحميل قراردادي در مورد تقسيم بحرخزر توسط روسيه به جمهوري اسلامي اعلام داشته بودند.
به نوشته اين کارشناسان با توجه به موقعيت ضعيف بين المللي دولت احمدي نژاد و دلبستگي شديد اين دولت به فعاليت هاي تبليغاتي، در ضمن علاقه مندي ايران به پايان کار نيروگاه هسته اي، امکان آن که روسيه بخواهد از اين موقعيت استفاده برد و سهم کمتري از بحرخزر براي ايران در نظر گرفته شود به شدت وجود داشت.
در روزهاي اخير روزنامه هاي هوادار اصلاح طلبان در مقالات خود با اشاره به سابقه روسيه و از جمله قراردادهاي ترکمان چاي و گلستان، اعلام داشتند که هر نوع اعتمادي به قول و وعده کرملين دست کردن در سوراخي است که ملت ايران از آن بارها گزيده شده است.
مجموعه مقالات مخالف روزنامه هاي تهران و رسانه هاي فارسي زبان با رفتار روسيه – هم در زمينه نيروگاه هسته اي و هم بحرخزر – به اندازه بود که پيش از اين هرگز سابقه نداشته است. به همين ملاحظه رسانه هاي حکومتي مانند صدا و سيما و روزنامه ايران و کيهان در روزهاي گذشته با خودداري از هر نوع اشاره به اي به اختلافات موجود در حاشيه اين اجلاس، تنها از آن به عنوان پيروزي دولت و انزواي آمريکا و مانند اين ها ياد کرده بودند.
کيهان اهميت را بر "خنثي ماندن توطئه هاي آمريکا و صهيونيست ها" دانست که تلاش کردند سفر پوتين به تهران لغو شود و انجام آن غربي ها را در پروژه انزواي ايران ناكام گذاشت.
روزنامه ايران تاکيد مقاله تبليغاتي خود را بر اين گذاشت که با وجود همه اين تلاش ها و تبليغات روانى مخالفان، تمام كشورهاى جهان، ايران را به عنوان يك قدرت فعال و مسئوليت پذير منطقه اى به رسميت شناخته و فارغ از فشار ها و تبليغات آمريكا و غرب، در جهت گسترش روابط خود با ايران گام برمى دارند.
روزنامه خبرگزاري جمهوري اسلامي تاکيد کرده که ايران اسلامى اكنون نه تنها در افكار عمومى جهان و در بين ملت ها، بلكه نزد دولت هاى مختلف به عنوان قدرتى انكارناپذير و تأثيرگذار به شمار مى آيد. قدرتى كه حتى آمريكايى ها نيز در جريان گفت و گوهاى سه جانبه بغداد، آن را به رسميت شناخته اند اما با تبليغات كاذب سعى در محدود كردن حوزه نفوذ آن دارند.
اما روزنامه جمهوري اسلامي در سرمقاله خود خطاب به ولاديمير پوتين نوشت براي كرملين افتخارآميز نيست كه براي مقابله با ملتها و براي درهم شكستن اراده دولتهاي متكي به آرا ملتها با واشنگتن همدستي و همراهي كند و تمامي تصميمات واشنگتن در اين مقوله را عينا تكرار نمايد. اهميت و حساسيت مسئله زماني بيشتر مي شود كه بدانيم كرملين تا اين اواخر مدعي پرچمداري مبارزه با امپرياليسم بود.
به نوشته اين روزنامه مسکو بايد روشن کند که آيا رهبري آمريكا به عنوان تنها ابرقدرت جهان را پذيرفته است يا زندگي در دنياي چند قطبي را بيشتر مي پسندد اگر مسكو پيروي از واشنگتن را طالب است غرور ملي روسها چگونه ارضا شدني است و اگر دنياي چند قطبي بعنوان مدل جهاني مطلوب مسكو مطرح است آيا رفتار سالهاي اخير مسكو در اين مسير بوده و كمكي به اين خط مشي محسوب مي شود.
گرچه منابع داخلي مانند هميشه به انعکاس گزيده اي از مباحثات داخل اجلاس بسنده کرده اند، اما از مجموع اظهار نظرها برمي آيد که با هشدارهاي قبلي و با آشکار شدن خطر هر نوع راي گيري و گفتگو بر سر تقسيم بحرخزر رييس جمهور ايران پيشنهاد کرد که سران اجلاس هر سال يک بار با هم گرد آيند و با موافقت روسيه بقيه کشورها هم اين توصيه را پذيرفتند گرچه امکان اجراي آن نزديک به صفرست.
در بخشي از توافقات تاكيد شد كه كشورهاي ساحلي داراي حقوق حاكمه در درياي خزر به ويژه ذخاير آن هستند، درياي خزر بايد فقط براي اهداف صلح‌آميز مورد استفاده قرار گيرد، قواي مسلح كشورها هيچ‌گاه به منظور حمله و تجاوز هر يك از كشورها مورد استفاده قرار نگيرد، هيچ كشوري اجازه ندهد كه از قلمرو كشورش براي تهاجم عليه هر يك از كشورهاي حاشيه درياي خزر استفاده شود.
متن نهايي نشان مي دهد هيات ايراني که معمولا هر اجلاس و همايشي را با حملاتي به آمريکا و متحدانش همراه مي کند در انجام چنين امري ناکام مانده و تنها بعد از تلاش هاي بسيار جمله اي در متن بيانيه گنجانده شده که نشان مي دهد اعضاي اجللاس به حق تمامي كشورهاي عضو معاهده منع سلاح‌هاي هسته‌اي و كشتار جمعي براي استفاده از فعاليت‌هاي هسته‌اي احترام مي گذارند.
جمله اي که در متن بيانيه درباره بحرخزر آمده چنين است: "اعضاي اجلاس اعلام مي‌دارند كه تدوين رژيم حقوقي جامع درياي خزر و به همين منظور انعقاد هرچه سريع‌تر كنوانسيون رژيم حقوقي اين دريا مهم‌ترين وظيفه است. اين كنوانسيون به عنوان سند پايه رژيم حقوقي درياي خزر بايد مسايل اعمال صلاحيت كشورهاي ساحلي خزر را براساس احترام به حقوق حاكمه آن‌ها در درياي خزر تعيين كند و در برگيرنده اصول و موازين مربوط به حفاظت از محيط زيست و كاربرد معقولانه منابع طبيعي از جمله بهره‌برداري از منابع زنده درياي خزر و منابع معدني بستر و زيربستر آن، كشتيراني و همچنين ساير مسايل مربوط به فعاليت در درياي خزر باشد."
در بندهاي ديگر هم بر توافق هاي اجلاس اول تاکيد شده که "توافق نهايي در مسايل مربوط به تحديد حدود بستر به منظور استفاده از منابع زيربستر توسط همه كشورهاي ساحلي درياي خزر با توجه به حقوق حاكمه آن‌ها و احترام به حقوق و منافع قانوني يكديگر اجرا خواهد شد. و روند توافق به منظور تعيين مناطق با عرض مورد توافق و پهنه مشترك آبي درياي خزر و همچنين رژيم‌هاي حقوقي مطابق با آن‌ها را ادامه دهند."
پيشنهاد احمدي‌نژاد براي برگزاري منظم اجلاس سران
محمود احمدي‌نژاد به عنوان رييس اجلاس سخنران اوليه بود كه ضمن خيرمقدم و گراميداشت ياد و خاطره حيدرعلي‌اف و صفر مراد نيازاف، روساي جمهور فقيد جمهوري‌هاي آذربايجان و تركمنستان تاكيد كرد كه "تفاهم و اشتراك نظر بين كشورهاي ساحلي روز به روز بيشتر شده و به سمت همگرايي بيشتر رفته است." وي در خاتمه با اشاره به تعداد جلسات برگزارشده در سطوح مختلف بين نمايندگان پنج كشور ظرف چند سال گذشته كه مويد اهميت درياي خزر است پيشنهاد كرد كه اجلاس سران كشورهاي ساحلي درياي خزر و نيز اجلاس وزراي امور خارجه اين كشورها از اين پس به صورت مرتب و با زمان‌بندي از پيش تعيين شده برگزار شود.
رژيم حقوقي خزر
در گزارش هايي که کمتر اختلافات را تشريح مي کند آمده است که بعد از سخنراني افتتاحيه توسط ميزبان الهام علي‌اف، رييس‌جمهوري آذربايجان که احمدي نژاد قبلا از پدر وي ياد کرده بود با اشاره به تعيين رژيم حقوقي درياي‌خزر گفت: "تعيين رژيم حقوقي درياي‌خزر نه تنها از لحاظ توسعه و شكوفايي كشورهاي منطقه و تحكيم روابط في‌مابين دول مهم است بلكه از لحاظ حفظ ثروت‌هاي مختلف بيولوژيكي و محيط‌زيست نيز در اين دريا داراي اهميت است."
به گفته وي، مسايل مربوط به تعيين رژيم حقوقي درياي‌خزر قابل توجه آذربايجان است بنابراين آذربايجان براي قراردادهاي تقسيم بستر اين دريا بين جمهوري آذربايجان، قزاقستان و فدراسيون روسيه اهميت بالايي قائل است و اين موافقتنامه‌ها را در راه رسيدن به توافق كلي مهم ارزيابي مي‌كند.
سخنران بعدي رييس جمهور قزاقستان بود که او کاملا عريان اختلافات بر سر رژيم حقوقي را عيان كرده است به گفته وي بايد بحث آب‌هاي ساحلي به عرض 12 مايل و پهنه آبي مشترك مورد بحث قرار گيرد و رژيم حقوقي در اين دريا مشخص شود.
بعد از نظربايف كه ريشه اختلافات پنج كشور ساحلي درياي‌خزر را نشان مي داد پوتين تاكيد كرد كه بايد محدوديت‌هاي بستر و زيربستر درياي‌خزر برطرف شود همان‌گونه كه اين محدوديت براساس توافقات انجام گرفته در خزر شمالي وجود ندارد و خزر جنوبي نيز بايد از اين مساله درس بگيرد. با اين حال رييس‌جمهوري قزاقستان گفت مرزهاي سرزميني بايد در صلاحيت‌هاي ملي و مسايل ماهي‌گيري و ديگر مسايل مترتب با كشورها در اين نواحي مورد بحث باشد اما مي‌توان در پهنه آزاد براي تعيين سهميه‌ها تاريخ جديدي ارايه داد. رييس‌جمهوري قزاقستان هر نوع اشاره اي به توافق هاي پيشيني ايران و شوروي را بلاموضوع دانست و گفت اين توافقات به تاريخ پيوسته است بنابراين بايد در مورد بستر و زيربستر از تجربيات ما با روسيه و آذربايجان كه به تفاهمات خوبي دست يافته‌ايم، پيروي شود. گزارش حکايت دارد که رييس‌جمهوري روسيه گفته است آن‌چه كه براي كشورهاي ساحلي مهم است، اين است كه خاك خود را در اين دريا به كشورهاي بيگانه ندهند بنابراين رعايت اين اصول مي‌تواند جو اعتمادسازي بسازد كه بتوانيم تمام مسايل را حل و فصل كنيم. پوتين تقويت اين اصول را نه تنها براي امروز بلكه براي سالهاي آينده نيز مهم دانست كه مي‌تواند از امروز پايه‌ريزي شود. به نظر کارشناسان جمله نقل شده از پوتين گرچه در ظاهر نشانه استقلال طلبي است و بيش تر آذربايجان را نکوهش مي کند که قراردادهاي جداگانه اي با آمريکا و شرکت هاي اروپائي بسته است اما در عين حال با توجه به امکانات نظامي و اقتصادي روسيه نشانه نوعي برتري هم هست.
سرنوشت بوشهر
در جريان اجلاس تهران، هيات ايراني توجه خود را متوجه مهم ترين ميهمان يعني ولاديمير پوتين کرده بودند که هم در زمينه فعاليت هاي هسته اي و نيروگاه بوشهر و هم در ماجراي تحريم هاي شوراي امنيت موافقتش مي توانست کارساز باشد.
اما گزارش ها نشان مي دهد در اين زمينه هم جز همان چه در ماه هاي اخير اعلام مي شود نظر ديگري توسط پوتين ابراز نشد و در دو دور گفتگو با احمدي نژاد که وزيران خارجه و روساي سازمان هاي هسته اي دو کشور هم در آن حضور داشتند، باز جمله اي ابراز نشد که دستگاه هاي تبليغاتي بتوانند بر اساس آن مانور کنند. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي ولاديمير پوتين تنها جمله اي که گفت اين بود که ما با جديت به دنبال آن هستيم كه تكميل نيروگاه اتمي بوشهر هر چه زودتر به پايان برسد، اما مواردي هست كه بايد حل شود. جمله اي که قسمت نهائي آن نشان دهنده آن است که روسيه از توافق خود با آمريکا و کشورهاي اروپائي سر باز نمي زند و بدون توجه به توافق هاي بين المللي سوخت نيروگاه ارسال نخواهد شد و تکميل آن هم امکان پذير نيست.
No comments:
Post a Comment