Sunday, October 28, 2007

سرباز تاريخ حراج شد


سرباز تاريخ حراج شد
ايران قانوني براي مالکيت ندارد - دوشنبه 7 آبان 1386 [2007.10.29]
‏سولماز شريف ‏
سازمان ميراث فرهنگي ايران هر روز يک ماجرا دارد: يک روز قصه غارهاي دوهزار ساله که در دست پيمانکاران اسير ‏است، يک روزآرامگاه کوروش که سد سيوند آن را هدف گرفته، يک روز برج دردسر ساز جهان نما.... و حالا خبر فروش ‏سر سرباز هخامنشي که در لندن به حراج رفت. ‏
طبق گفته مسئولان و آگاهان، نقش برجسته سرباز هخامنشي در سال 1933در حفاري‌هاي باستان شناسي كشف شد، نقشي ‏که به سرقت رفت و مفقود بود تا نام آن‌ در حراجي کريستي ديده شدو اين ماجرا که مربوط به فروردين ماه سال 83 مي ‏شود، اين هفته با فروش اين اثر تاريخي در لندن و با شکست مسئولان ايراني به پايان رسيد. ‏
به گزارش ديلي تلگراف، حراجي كريستي، فردي به نام دنيس برند را كه ظاهرا صاحب اصلي اين شئي است، متهم اصلي ‏پرونده معرفي کرده. ‏
اين شي قرار بود 31 فروردين سال 83 در حراجي با عنوان "چهره‌هايي از دنياي باستان: مجموعه خصوصي يك اروپايي" ‏با قيمت پيشنهادي بين 200 هزار تا 300 هزار پوند به فروش برسد، اما با شكايت سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري ‏فروش آن متوقف شد؛ اما عاقبت به علت ضعفهاي قانوني در ايران، سر سرباز هخامنشي بر باد رفت. ‏
نعمت احمدي وکيل پايه يک دادگستري در خصوص اين قوانين در گفت و گو با ايسنا مي گويد: "در زمان حسين مرعشي به ‏عنوان معاون رييس جمهور، يك لايحه جامع و كامل مبني بر اينكه ايران صاحب تمام آثارش در هر كجاي دنياست، تدوين و ‏به مجلس ارايه شد اما لايحه مذكور در مجلس به صورت قانون درنيامد لذا دادگاه‌هاي خارج از ايران در تمامي مراحل، ‏دولت ايران را محكوم و بيان كردند كه شما برابر قوانين داخلي خودتان قانوني نداريد كه دولت را مالك اشيا و اسناد ‏فرهنگي خودتان بداند". ‏
وي مي افزايد: "برابر قانون عتيقه‌جات مصوب 1309 هرگاه كاوشي در هر كجاي ايران صورت گيرد و اشيايي به دست ‏آيد، 10 شي اوليه متعلق به ايران است و اگر از 10 مورد متجاوز شد، به انتخاب بين كاوشگر و دولت ايران تقسيم مي‌شود. ‏به همين اعتبار، موزه‌هاي دنيا پر است از اشيا و اسناد ايران و متاسفانه اين قانون هنوز حاكم است". ‏
احمدي با بيان اينكه قوانين بين‌المللي نقص قوانين داخلي را براي احراز مالكيت ايران كافي مي‌داند يادآور مي شود: ‏‏"لايحه‌اي كه قبلا در سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري تهيه شده و حافظ منافع ايران نسبت به مواريث فرهنگي و ‏تاريخي ماست، به تاييد مجلس نرسيده تا براساس 9 ماده قانون مدني در كل جهان مورد تاييد قرار گيرد، بنابراين تمامي ‏موزه‌ها، گالري‌ها و افرادي كه دوستدار اشيا و اسناد تاريخي هستند، مي‌توانند اموال و اشياي متعلق به ايران را همانند سر ‏سرباز هخامنشي به هر قيمت در حراجي‌هاي رسمي به مالكيت خود در آورند و به علت سكوت قوانين داخلي ما در هيچ ‏مرجعي، قادر به ابطال اين حراجي‌ها يا استرداد اشياي تاريخي نيستيم". ‏
ايران تا لحظات آخر مدارك مختلفي شامل قالب راه پله كه نشان دهنده محل دقيق اين تكه سرباز هخامنشي است، همچنين ‏مداركي كه نشان مي‌دهد كشف و خروج اين اثر در سال 1931 بعد از تصويب قانون حمايت از ميراث فرهنگي ايران و ‏ممنوعيت اين اقدام بوده، به دادگاه لندن ارائه كرد. اما به گفته سخنگوي كريستي، به دليل فروش پيشين اين اثر در سال ‏‏1974 توسط حراجي ساتبي، كريستي هيچ دليلي براي شك نسبت به مالكيت سرباز هخامنشي و ارائه نکردن آن در حراج ‏خود نداشت. ‏
اين حراجي اعلام كرده هنوز در تاييد ادعاي دولت ايران مداركي نديده و از سكوت ايران در قبال فروش پيشين شي متعجب ‏است. ‏
به اعتقاد مسئولان ايراني هم، نشان ندادن واكنش حكومت سابق ايران به فروش اين شي در سال 1974، يكي از مسايلي ‏است كه رسيدگي به پرونده سرباز هخامنشي را كمي مشكل مي‌كند. ‏
اما هر چه بود ماجراي خريد و فروش و شکايت دولت ايران تا به امسال طول کشيد و به قيمت 580 هزار پوند، يعني تنها ‏‏80 هزار پوند بيشتر از قيمت پيشنهادي ايران سر سرباز هخامنشي به يک زن فرانسوي فروخته شد. البته اين خبري است ‏که اميد غنيمي، مدير كل حقوقي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري اعلام کرده در حاليکه موضع سازمان ميراث ‏فرهنگي، تا آخرين لحظات عدم شرکت دولت ايران در حراجي بود؛ چرا که به گفته آنان اگر ايران به عنوان مشتري در اين ‏حراجي شرکت کند صحه اي بر فروش اشيا دزديده شده از ايران مي گذارد. ‏
اين عقيده سازمان ميراث فرهنگي اگرچه مورد تاييد افراد ذيربط به اين ماجرا نيز بود اما بهانه موجهي براي از دست دادن ‏چنين شي با ارزشي نيست و نخواهد بود. ‏
احمد محيط طباطبايي رييس كميته‌ي ملي موزه‌هاي ايران (ايكوم) معتقد است: "خريد اين اثر توسط ايران مي‌توانست كار ‏پسنديده‌اي باشد، تا نقش‌برجسته‌ي هخامنشي به ايران بازگردد". ‏
بهمن کشاورز وکيل پايه يک دادگستري نيز مي گويد: "چاره اي جز شركت در حراج كريستي و خريد اين شيء تاريخي ‏وجود نداشت". ‏
وي در گفت و گو با ميراث خبر مي افزايد: "با توجه به سوابق امر ـ تا آنجا كه بنده مي‌دانم ـ يعني صاحب يد بودن مالك ‏فعلي نسبت به اين شيء تاريخي و اينكه دليلي بر اينكه از طريق غير قانوني به دست وي رسيده باشد، وجود ندارد و اين اثر ‏دستخوش تحقق مرور زمان مملك(كه در محل حراج قانوني و لازم الرعايه است) شده، به نظر مي رسيد چاره اي جز ‏شركت در حراج و خريد اين شيء وجود نداشت". ‏
اما قائم مقام سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري معتقد است: "فروش سر سرباز هخامنشي كاملا سياسي ‏است، در صورتيكه پس از حراج، اين شي در انگلستان باقي بماند، نمي توان اقدامي انجام داد. چنانچه سر سرباز هخامنشي ‏در اين حراجي فروخته و از انگستان خارج شود در اين صورت مجددا اقامه دعوي كرده و با كشور مورد نظر وارد ‏مذاكره خواهيم شد". ‏
شواهد امر حاکي از آن است که سازمان ميراث فرهنگي ـ حال دانسته يا ندانسته و به دليل ضعف اطلاعات ـ اين اشتباه را ‏موجب شده، اما مهمترين سئوالي که اکنون مطرح است اينکه چرا با خواسته ايران دوستان مبني بر خريد اين شي باستاني ‏و هديه آن به ايران مخالفت شده است. اين خبر را نعمت احمدي که از دوستداران تاريخ و ميراث فرهنگي ايران است، ‏اعلام کرد. ‏
وي که طي يادداشتها و گفت و گوهاي قبلي خود در خصوص اين حادثه هشدارها و راه حلهايي داده بود، گفت: "به عنوان ‏يك ايراني عاشق مواريث فرهنگي، بيش از سه ماه است كه براي دادستان كل كشور، رييس‌جمهور و رييس مجلس و بر ‏اساس نوشته‌هايم در رسانه‌ها، امروز را پيش‌بيني و درخواست كردم كه اگر دولت برنامه‌اي براي خريد سرباز هخامنشي ‏ندارد اجازه دهد امثال من و دوستانم به عنوان يك هيات اين سر سرباز را خريداري و به ايرانيان هديه كنيم اما مسوولان ‏ميراث فرهنگي مدعي بودند با اعمال آنان، كسي سر سرباز هخامنشي را نمي‌خرد". ‏
احمدي كه در غم اين حادثه اشك مي‌ريخت اظهار تاسف كرد كه "تلاش‌هاي چند ماهه‌اش بدون هيچ منافعي حتي با حاضر ‏شدن براي فروش كليه اموالي كه از ارث پدري و30 سال وكالت و 20 سال معلمي در دانشگاه براي خريد سر سرباز ‏هخامنشي انجام داده بود با مانع برخورد كرد". ‏
احمدي در پاسخ به اينكه هم‌اكنون از نظر حقوقي ايران چه اقداماتي مي‌تواند انجام دهد گفت: "از لحاظ حقوقي هيچ راه‌حلي ‏نداريم زيرا اين اثر در انگلستان به فروش رفته، اين در حالي است كه كاتالوگ آن نيز در دبي بود كه اگر در انگلستان به ‏فروش نرفت، در دبي اين اقدام انجام شود اما فرد زرنگي در انگلستان اقدام به خريد اين اثر كرده است و ما هيچ كاري ‏نمي‌توانيم كنيم". ‏
وي، در اين موضوع، مسووليت را متوجه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري دانست و افزود: "بر اساس كنوانسيون ‏‏1995 يونسكو، ما قانون متحدالمآل را داريم بدين معنا كه در صورت خارج شدن اموال كلكسيون‌هاي فرهنگي يك كشور از ‏آن، مساله‌ي مرور زمان بر آنها شامل نيست. اين قانون پس از اشغال افغانستان و به تصرف در آمدن حوزه كابل گذاشته ‏شد". ‏
اين وكيل دادگستري با بيان اينكه تيم حقوقي منتخب در انگلستان بي‌اطلاع و ناآشنا به قواعد ميراث فرهنگي و بين‌المللي بوده ‏است خاطرنشان كرد: "براساس قطعنامه 1993 اتحاديه اروپا هر گاه از يك كلكسيون، شيئ خارج شود، چون اصل ‏كلكسيون به آن كشور و آن مجموعه احراز و اثبات شده است، خروج يك قطعه آن مشمول قوانين ديگري نمي‌شود و به دليل ‏اينكه قطعه جزيي از آن مجموعه است بنابراين به كشور صاحب اثر متعلق است. در نتيجه براساس اين دو قانون در عمل ‏سر سرباز هخامنشي به ايران تعلق دارد". ‏
اما از سوي ديگر مدير كل روابط عمومي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري درباره‌ي وكلايي كه ايران براي اين پرونده ‏گرفته بود، اظهار داشت: "وكلاي تسخيري سازمان در اين زمينه آشنايي كامل داشتند؛ مگر مي‌شود، سازماني به اين بزرگي ‏وكيلي را بگيرد كه توانايي انجام اين كار را نداشته باشد. در اين‌باره ازسوي وكلاي ايراني، مقداري كم‌لطفي شده است". ‏
اما احمدي ادامه مي دهد: "دادگاه مذكور در انگلستان به قانون كشور فرانسه استناد كرده كه هر گاه مالكيت يك شي 30 سال ‏در اختيار يك فرد، سازمان و... بود اين تصرف به مالكيت تبديل مي‌شود. اين درحالي است كه قانون فرانسه چه ارتباطي با ‏كشور انگلستان دارد؟ ما نتوانستيم تيم حقوقي كامل از ايران ببريم. درست است كه اين تيم نمي‌توانست در دادگاه انگلستان ‏وكالت كند ولي يك وكيل ايراني مي‌تواند كنار وكيل رسمي در انگلستان يا هر جاي ديگر خدمات برساند. از وكلاي ايراني ‏آشنا به قواعد و قوانين بين‌الملل در مورد ميراث فرهنگي استفاده نكردند بنابراين ما در 4 مورد اشتباه كرديم: نخست، عدم ‏استفاده از كنوانسيون يونسكو 1995، ديگري عدم استفاده از پروتكل 1993 معروف به قطعنامه اتحاديه اروپا راجع به ‏مواريث فرهنگي، ديگري عدم اثبات اين كه دادگاه انگليس صالح به رسيدگي در مورد احراز تصرف يك فرد طبق قوانين ‏فرانسوي نسبت به اموال ايراني در انگليس نيست و در نهايت و مهم‌تر از همه ما در سازمان ميراث فرهنگي قوانين خود را ‏در اين رابطه روزآمد نكرديم". ‏
وي با تاكيد بر اينكه فروش صدهزار اثر ايراني ارتباطي با فروش يك مجموعه ندارد، گفت: "سر سرباز هخامنشي وابسته ‏به يك مجموعه بوده و انتزاعي و انفرادي نيست". ‏
اين حقوقدان با تاكيد و خطاب به مسوولان درخواست كرد كه "بقيه اموال و اشيا تاريخي كشورمان را نجات دهيد. ‏كشورهايي كه در تاريخ نقشي ندارند به دنبال جعل تاريخي موقعيت خود هستند، ما كه تاريخ‌ساز و فرهنگ‌ساز جهاني هستيم ‏چرا در مقام اجرا اجازه مي‌دهيم كه مواريث فرهنگي ما كه ناموس تاريخي ما هستند، اينگونه مورد هجمه و هجوم قرار ‏گيرند". ‏
احمدي سوم آبان را به عنوان روزي سياه در تاريخ براي فرزندان ايران عنوان كرد گفت: "هم‌اكنون سرفصلي باز شده كه ‏از اين پس اموال و اشياي ايران كه حرمت تاريخي ماست به سادگي در معرض بيع و شراع قرار خواهد گرفت كه البته ‏نفرين آيندگان نثار كساني خواهد شد كه دانسته، نگذاشتند حداقل ايرانيان علاقه‌مند به تاريخ اين كشور نگذارند گوشه‌اي از ‏حيثيت اين ملت به حراج گذاشته شود". ‏
وي در پايان گفت: "سر سرباز هخامنشي با ساده‌انگاري برخي مسوولان از پيكره ايران جدا شد و فردا دانشجويان تاريخ به ‏عنوان طنز گزنده از تعبير و تفسير امروز مسوولان ياد خواهند كرد". ‏

No comments: