با وجود۵۰۰ ميليارد دلار درآمد نفتي سال‌هاي پس از انقلاب حدود 12 ميليون نفر در كشور زيرخط فقر شديد ومطلق هستند

با وجود۵۰۰ ميليارد دلار درآمد نفتي سال‌هاي پس از انقلاب حدود 12 ميليون نفر در كشور زيرخط فقر شديد و مطلق هستند
سرمايه - محسن شمشيري: در شرايطي كه وزير رفاه جمعيت زيرخط فقر شديد و مطلق را 2/9 ميليون نفر اعلام كرده و برخي نمايندگان و كارشناسان اين جمعيت فقير را 12 تا 15 ميليون نفر برآورد مي‌كنند، اين پرسش اساسي مطرح است كه راهكارهاي مناسب مقابله با اين فقر كدام است؟برخي كارشناسان ضمن انتقاد از وابستگي بودجه دولت به نفت معتقدند بايد درآمد نفت حدود 500 ميليارد دلاري سال‌هاي بعد از انقلاب 1386- 1357 را براي كاهش فقر و كمك به اقشار آسيب‌پذير و توسعة اقتصاد و بخش خصوصي و كارگاه‌هاي كوچك هزينه مي‌كرديم تا امروز فقر در اين اندازه را شاهد نمي‌بوديم.اما برخي ديگر از اقتصاددانان تاكيد مي‌كنند، اگرچه درآمد نفت باعث شده كه دولت يارانه‌ها و هزينه‌هاي مختلفي را براي اراية خدمات به مردم هزينه كند و مردم ايران با درآمد سرانه حدود 800ر2 دلار در مقايسه با مردم افغانستان، بنگلادش، عراق و پاكستان از وضعيت رفاهي بهتري برخوردار باشند و درصد جمعيت فقير كم‌تري داشته باشيم، اما بلافاصله بايد توجه داشته باشيم كه حتي اگر دولت تمام پول نفت را به خانه‌هاي فقرا تحويل دهد باز هم توليد سرانه، بهره‌وري و رشد اقتصاد در حد پاييني خواهد بود زيرا مشكل اساسي در پايين‌بودن بهره‌وري است و بهره‌وري پايين نيز ريشه در فرهنگ، نبود آموزش مناسب و سواد كافي، نبود شادي و احساس تعلق و آرامش و انگيزة زندگي و ... دارد.به عقيدة كارشناسان، اگر درآمد نفت سال‌هاي 1357 تا 1367 را حدود 100 ميليارد دلار در نظر بگيريم رقمي حدود 500 ميليارد دلار درآمد نفت در طول حكومت جمهوري اسلامي در كشور درآمد نفت به دست آورده‌ايم.برخي كارشناسان نيز با اشاره به درآمد نفت سرشار سال‌هاي 1350 تا 1354 كه به واردات انبوه كالاهاي خارجي، صنايع وابسته و تغيير شديد الگوي مصرف كشور منجر شد، يادآور مي‌شوند كه قبل از انقلاب نيز حدود 200 ميليارد دلار درآمد نفت امكان استفاده در برنامه‌هاي عمراني و كمك به توسعة كشور و كاهش فقر داشته است. به عبارت ديگر، تاكنون 700 ميليارد دلار درآمد نفت كشور در طول 60 سال گذشته، امكان بهره‌برداري كامل و صحيح در جهش كاهش فقر را نداشته است.درآمد سرانة كشور نيز از 1500 دلار پرقدرت كه قدرت خريد بالايي در سال 1352 تا 1356 داشت به 1700 دلار تضعيف شده در سال 1376 و 800ر2 دلار تضعيف شده در سال 1386 رسيده است.البته طبق پيش‌بيني اكونوميست، درآمد سرانه به سرعت در حال افزايش و رسيدن به رقم 000ر4 دلار است.با وجود افزايش درآمد سرانه و 700 ميليارد دلار درآمد نفت، مسوولان اقتصادي كشور و برخي نمايندگان مجلس و كارشناسان، خبر از وجود 15 ميليون فقير در كشور مي‌دهند.عبدالرضا مصري، وزير رفاه كه پيش‌تر اعلام كرده بود به خط بقا معتقد است اعلام كرده كه زندگي 2/9 ميليون نفر زير خط فقر شديد و مطلق است كه حدود 5/10 درصد از شهري‌ها و 11 درصد از روستاييان زيرخط فقر هستند.به گفتة موسي‌الرضا ثروتي، عضو كميسيون اجتماعي، وزير رفاه خط فقر شديد شهري را 65 هزار تومان با نرخ 2/8 درصد و خط فقر مطلق را حدود 162 هزار و 500 تومان و نرخ آن 5/10 درصد در شهر و 11 درصد در روستا اعلام شد.وي افزود: «جمعيت زير خط فقر شديد شهري يك ميليون و 378 هزار نفر است اما تعداد روستاييان زيرخط فقر شديد حدود 661 هزار و 700 نفر با نرخ 9/2 درصد اعلام شده است كه اين افراد درآمدي بالغ بر 51 هزار و 400 تومان داشته‌اند.»وي ادامه داد: «كل جمعيت زير خط فقر شديد روستايي و شهري در كشور حدود يك ميليون و 939 هزار و 700 نفر طبق گزارش‌هاي ارايه شده برآورد مي‌شود. خط فقر مطلق شهري طبق گزارش‌ها 162 هزار و 500 تومان و نرخ آن 5/10 درصد در شهر و 11 درصد در روستا عنوان شده است كه جمعيت زيرخط فقر مطلق شهري چهار ميليون و 739 هزار نفر و جمعيت زيرخط فقر مطلق روستايي دو ميليون و 610 هزار نفر است.»ثروتي گفت: «در مجموع حدود هفت ميليون و 303 هزار نفر زير خط فقر مطلق در كشور وجود دارد كه با در نظر گرفتن جمعيت خط فقر شديد شهري و روستايي 9 ميليون و 242 هزار و 700 نفر در كشور زير خط فقر شديد و مطلق هستند.»وي افزود: «حدود 12 ميليون نفر در كشور زيرخط فقر شديد و مطلق هستند زيرا آمارهاي اراية شده فعلي مربوط به سال‌هاي قبل است.»عليرضا زاهديان مسوول پژوهشكدة آمار در سال 84 مي‌گويد: «تيرماه 84 خط فقر شهري 250 هزار تومان و خط فقر روستايي 150 هزار تومان براي يك خانوار چهارنفره برآورد شده است. خط فقر شديد شهري 65 هزار تومان با نرخ 2/8 درصد و روستايي با 51 هزار تومان با نرخ 9/2 درصد اعلام شده است. خط فقر مطلق شهري نيز 162 هزار و 500 تومان با نرخ 5/10 درصد اعلام شده است.»برخي كارشناسان نيز خط فقر را بين 200 تا 400 هزار تومان اعلام كرده‌اند و معتقدند وقتي متوسط هزينة خانوار در شهري مانند تهران 850 تا 900 هزار تومان ودر هرمزگان در پايين‌ترين هزينه‌ها 450 هزار تومان است، تعريف خط فقر با توجه به بالاترين سطح انتظارات زندگي تفاوت يافته و در سطح بالاتري قرار دارد.برخي روانشناسان و مردم‌شناسان نيز با اشاره به وجود آب و هواي متفاوت در كشور، روستاها، كوهستان‌ها، زمين‌هاي كشاورزي و منابع مختلف معتقدند آن‌چه باعث ايجاد فقر با وجود اين امكانات شده است، كاهش شديد بهره‌وري است. بهره‌وري نيز تحت تاثير عقب‌ماندگي فرهنگي و برخي آداب و رسوم غلط مانند تقسيم زمين‌ها بين وارثين خانواده كاهش يافته است.»اين كارشناسان معتقدند وقتي جوانان شاد نيستند و احساس تعلق و امنيت ندارند از روستاها و شهرهاي كوچك به قصد پيداكردن كار و احساس آزادي عمل بيش‌تر به شهرهاي بزرگ‌تر مي‌روند تا به كسي پاسخگو نباشند.همين روند مهاجرت باعث شده كه با وجود امكانات توليدي در روستاها و شهرهاي كوچك، عملا جمعيت شهرها دوبرابر جمعيت روستاها شود در حالي كه در 40 سال گذشته اين روند برعكس بوده و جمعيت روستاها دو برابر جمعيت شهرها بوده است.كارشناسان اقتصادي معتقدند كه وقتي در روستاها و شهرهاي كوچك كارگران افغاني در باغ و مزارع خانه‌هاي روستايي كار مي‌كنند و جوانان روستا را ترك كرده‌اند بايد زمينه‌هايي فراهم شود تا جوانان با شادي، احساس امنيت و تعلق و آزادي عمل كافي همراه شوند و با امكانات روستاها و شهرهاي خود به رشد توليد كشاورزي و صنعتي مبادرت كنند.